Sofralarımızın ve yemeklerimizin vaz geçilmez besin maddesi yumurta tahmin edilenden daha kompleks bir yapıya ve besin değerine sahiptir. Bununla birlikte yumurtayı tüketirken ve kullanırken dikkat etmemiz gereken pek çok unsur vardır. Şimdi yumurtanın ayrıntılı dünyasına bir göz atmaya ne dersiniz?

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN GENEL BİLGİLER
  • Yumurta anne sütünden sonra, insanın ihtiyaç duyduğu tüm besinleri içeren ikinci gıda maddesidir. Yeni bir canlının hayata gelmesine kaynaklık eden yumurtanın bu denli yüksek besin değerine sahip olması gayet normaldir.
  • Normal büyüklükte bir yumurta kabuğunda 17.000 civarında por adı verilen küçük delik bulunur. Bu delikler geçirgen olduğu için yumurtaların yıkanması kısa sürede bozulmasına yol açar. Yıkama işlemi yumurtanın kabuğundaki gözenekleri açar ve buradan giren fazla hava yumurtaların okside olmasına sebep olur. Yıkadığınız yumurtaları hemen tüketmelisiniz. Ayrıca yumurtaların bulunduğu yerin çevresinde soğan sarımsak gibi keskin kokulu yiyeceklerin bulunmaması da önerilir. Bir süre sonra bu kokular yumurta tarafından emilir ve yumurtanın bu kokuları taşımasını önleyemezsiniz.
  • Yumurtalarınızı ve yumurta içeren yemeklerinizi sıcak-soğuk yapmayınız. Tüketeceğiniz kadar yumurtayı veya yumurta içeren yemeği buzdolabınızdan çıkarınız. Aksi taktirde sıcaktan soğuğa veya soğuktan sıcağa maruz kalan yumurta besin değerini yitirir ve çok çabuk bozulur. Buzdolabından tüketeceğiniz kadar yumurtayı çıkarınız.
  • Yumurta hayvansal bir besin olmasına rağmen yağ içeriği çok düşüktür.
  • Yumurta tüm besinler içerisinde, toplu halde bulunabilen en kaliteli ve en ekonomik proteini taşır.
  • Yumurta akı proteinleri form oluşturucudur. Bu nedenle hamur işlerinde tabii bir kabartıcı ve renklendiricidir.
  • Yumurta proteinleri ısı ile katılaşır. Sütlü tatlıların ve çorbaların vaz geçilmez kıvam sağlayıcısıdır.
  • Makarna, börek, hamur işleri gibi tahıl esaslı gıdalara yumurta ekleyerek protein değerlerini yükseltebiliriz.
  • Sebzelerin protein miktarı düşüktür. Sebzelere yumurta ekleyerek protein, vitamin ve mineral değerlerini yükseltebiliriz.
  • Yumurta kabuklu olarak pişirildiğinde 4 dakikada beyazı, 12 dakikada tamı katılaşır.
  • Yumurta ile ilgili mamuller yapılırken yumurtalar önce teker teker küçük bir kaba kırılmalı, ondan sonra mamule katılmalıdır. Bunun nedeni diğer sağlam yumurtaların arasına karışabilecek bir bozuk yumurtanın bütün malzemeyi kullanılamaz hale getirmesini önlemektir.
  • Bir çok yemeğin ve unlu mamulün ana malzemesi olan yumurta 0 ile +4 derece arasında saklanmalıdır. Buzdolaplarında veya soğuk havalarda saklanan yumurtaların sivri kısımlarının aşağıya doğru bakması tercih edilmelidir. Oda sıcaklığında saklanan yumurta 21 gün içinde tüketilmelidir.

Yumurta alırken;

    En çok özen gösterilmesi gereken konu kuşkusuz tazeliktir. Yapılan ürünün kalitesi ile yumurtanın taze olması doğrudan bağlantılıdır. Eğer bayat bir yumurta kullanıyorsanız yaptığınız ürünün kabarmaması ve kötü koku ilk dikkati çeken konular olacaktır. Hele mayonez üretimi için kullanıyorsanız binlerce yumurta içinde araya karışacak bayat bir yumurta bile çok büyük riskler içerir. Yumurtanın tazeliğini tespit etmek sanıldığı kadar basit değildir. Ülkemizde yumurta üzerine üretim tarihinin yazılması çok iyi uygulanmadığı için, yumurtanın tazeliğinin anlaşılabilmesi için bazı yöntemler şunlardır:

   1. Taze yumurta düz bir yüzeye kırıldığında sarısı diri bir şekilde kalırken bayat yumurtanın sarısı dağılır.
   2. Taze yumurtanın dış yüzeyi pürüzsüz ve dümdüzdür. Bayat yumurtanın yüzeyi ise pürüzlü ve gözenekleri belirgin haldedir.
   3. Yumurtanın tazeliğini anlamak için en güvenli yollardan biri yumurtanın hava boşluğunun incelenmesidir. Yumurta ilk çıktığında sivri olmayan tarafındaki bu hava boşluğu çok küçüktür ama zamanla içindeki sıvının buharlaşması nedeniyle bu boşluk büyür. Yumurtanın zarı zedelenmeden dikkatlice soyulup bu boşluk incelendiğinde % 100 ' e yakın bir doğrulukta tazelik hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Çok bilinen tuzlu suya bırakma yöntemi de bu mantıkla yapılır. İçindeki hava boşluğu çoğalmış yumurta taze yumurtaya göre suya daha az batar.
   Normal yumurtanın yarısı fiyatına kırık yumurta bulabilirsiniz. Eğer yumurtanın zarı delinmemişse riskli olmasına rağmen kullanılabilir ama eğer zar delinmişse çok büyük risk taşır. Böyle yumurtalar kullanıldığında gıda zehirlenmesi olasılığı çok yüksektir. Kırık yumurta oranı modern kümeslerde % 1' i geçmez ,bu yüzden satılmak amacıyla belli bir sayıya ulaşması beklenir. Kümeslerde çoğunda soğuk hava depoları olmadığı için bu yumurtalar açıkta bekler ve bayatlar. Buna bir de kırık olması eklendiğinde pek çok hastalığa davetiye gibidir.

   Yine ucuza bulabileceğiniz bir yumurta türü de damızlık yumurtalardır. Civciv elde etmek amacıyla döllenmiş olan yumurtalar belli koşullarda saklanır ancak çeşitli nedenlerle kullanılmamaya karar verilirse ya da zamanında satılamazsa ucuz fiyatla piyasaya sürülür. Bunların dayanma süreleri normal yumurtaya oranla çok daha kısadır. Ve eğer bu yumurtalarda embriyo oluşumu başlamışsa kullanımı çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

   Soğuk hava depolarında bekletilen yumurtalar da çabuk satılması için düşük fiyata bulunabilir. Ancak çok kısa sürede tüketilmediği, satış noktasında gerekli soğuklukta bekletilmediği ya da mutfağınıza götürdükten sonra buzdolabında bekletmediğiniz takdirde çok çabuk bozulur.

   Tüm bu risklerden kurtulmak ve mutfağınıza sağlıklı yumurta götürmek isterseniz; markalı, üreticisi ve üretim tarihi belli, güvenilir kuruluşlardan yumurta temin etmelisiniz.



İNSAN YAŞAMININ VAZ GEÇİLMEZ BESİN ÖGESİ

  • Yumurta, bütün yaş grubu insanlar için dengeli ve doğal bir besin kaynağıdır. Hızlı büyüme-gelişme döneminde vücudun besin ihtiyacının karşılanmasında önemli katkı sağlar. Bu nedenle çocuklar ve gençler için mükemmel bir gıdadır.
  • Düşük kalori değeri (80 den az) ve kolayca sindirilebilmesi özelliği yumurtayı yetişkinler için de önemli bir besin maddesi haline getirmektedir. Çoğu diyetlerde, ameliyat veya bazı hastalıklardan sonraki dinlenme devresinde ilk hafif diyet genellikle yumurtayı kapsar. Böylece yumurta sağlığa kavuşmaya ve sağlıklı bir hayatın devamına yardım eder.
  • Yumurta, belirli gıdaların çiğnenmesinde zorluk çeken ve düşük kaloriye ihtiyaç duyan yaşlıların diyetlerinde de değerli ve makbul bir besindir. Her zaman kullanılabilmesi, fazla pahalı olmaması, kolayca hazırlanması, pastalarda ve çeşitli şekillerde kullanılabilmesi ile üstün besin değeri , yumurtaya mutfaklarımızdaki layık olduğu yeri vermektedir.

 

Bitmeyen tartışma: KOLESTEROL

   Yumurtanın kolesterol kapsamının üretim aşamasında yemleme ile azaltılabileceği belirlenmiştir. Son dönemlerde modern çiftliklerde bu tür yumurtalar üretilmeye ve tüketiciye sunulmaya başlamıştır.
   Yumurta sarısında bulunan kolesterol nedeniyle fazla yumurta yemenin, kandaki serum kolesterolü düzeyini yükselterek tehlikeli bir damar hastalığı olan artherosclercsis'e yol açacağına dair yanlış görüşler vardır. Gıdalarla alınan kolesterolün gerek damar gerekse kalp hastalığı ile ilişkisi konusunda dünyanın çeşitli yerlerinde araştırmalar yapılmış ve yapılmaktadır. Bu araştırmalardan bugüne kadar yumurta sarısının kolesterol kapsamı nedeniyle bu hastalıkların çıkışında etkisi olduğuna dair kesin bir sonuç elde edilememiştir. Ancak buna rağmen yumurta sarısının kolesterol kapsamı ve bununla ilgili iddiaların yumurta tüketimine menfi bir etkisi olmuştur. Nitekim bir grup araştırıcı A.B.D. de son 30 yılda yumurta tüketiminde nispeten bir azalma gösterdiğini, bu azalmanın çoğunun tıp çevreleri ve yaygın halk görüşü arasındaki gıda kolesterolünün kroner kalp hastalığına neden olabileceği konusundaki ilişkiye atfedilebileceğini, bunun önemli bir tartışmaya yol açarsa da şüphesiz yumurta tüketimini etkilediğini bildirmektedir. Araştırıcılar bu nedenle yumurtanın kolesterol kapsamının azaltılması konusunun tavukçuluk endüstrisi ile ilgili hale geldiğini bildirmektedirler. Nitekim yumurta sarısının kolesterol kapsamında görülen ırk, hat farklılığı nedeniyle araştırıcılar bu konuda genetik bir esas aramaya başlamışlardır.
   Aslında kolesterol normal bir insan için gerekli bir madde olduğundan dışardan gıdalarla alınmasa bile , vücut kendiliğinden bu maddeyi oluşturmaktadır. Diğer yağlı maddelerin de damarlarda pıhtılaşma meydana getirerek damar tıkanıklığı yapması nedeniyle kolesterolce zengin maddelere karşı perhiz yapan kimselerde bile bu durum meydana gelebilmektedir. Bu nedenle hastalığın nedeninin doğrudan doğruya beslenmeye bağlanmaması gerekir . 

BAŞTAV SİZLER İÇİN EN KALİTELİ YUMURTAYI ÜRETİR.

Besin Değerleri ( 50 gr. yumurta) BÜTÜN  BEYAZ  SARI
Yaklaşık olarak
Su  37.66 29.33 8.10
Enerji (cal) 75 17 59
Protein (N x 6.25)--g. 6.25 3.52  2.78
Toplam yağ--g. 5.01 -- 5.12
Toplam karbonhidrat--g. .61 .34 .30
Kül--g.  .47 .21 .29
Yağlar
Yağ asitleri --g. 4.327 -- 4.428
Doymuş-toplam 1.550 -- 1.586
8:0 Kaprilik .002 -- .002
10:0 Kaprik .002 -- .002
12:0 Lorik .002 -- .002
14:0 Mistirik .017 -- .017
16:0 Palmitik 1.113  -- 1.139
18:0 Sterik .392 -- .401
20:0 Arakidik .020 -- .020
Az doymuş toplam 1.905 -- 1.949
14:1 Mirostolik .005 -- .005
16:1 Palmitoleik .149 -- .152
18:1 Oleik 1.736 --  1.776
20:1 Eiosenoik .014 -- .014
22:1 Orosik .002 -- .002
Çok doymuş-toplam .682 -- .698
18:2 Linoleik .574 -- .587
18:3 Linolenik .017 -- .017
20:4 Arakinoik .071 -- .073
20:5 Eykosapentenoik .002 -- .002
22:6 Dokosaheksenik .018 -- .019
Kolestrol--mg. 213  -- 213
Lesitin-g . 1.15 -- 1.11
Sepalin-g. .23 -- .219
Vitaminler
A-IU 317  -- 323
D-IU** 24.5 -- 24.5
E-mg. .70 -- .70
B12--mcg. .50 .07 .52
Biotin--mcg.** 9.98 2.34 7.58
Kolin--mg.** 215.06 .42 215.97
Folik Asit --mcg 23 1 24
Inositol--mg. 5.39 1.38 3.95
Niasin-mg (B3) .037 .031 .002
Pantothenik asit-mg .627 .04 .632
Pyridoksin (B6)--mg. .070 .001 .065
Riboflavin (B2)--mg. .254 .151 .106
Tiamin (B1)--mg. .031 .002 .028
Mineraller (mg)
Kalsiyum  25 2 23
Klor  87.1 60.0 27.1
Bakır  .007 .002 .004
Lodin  .024 .001 .022
Demir  .72 .01 .59
Magnezyum  5 4 1
Manganez  .012 .001 .012
Fosfor  89 4 81
Potasyum  60 48 16
Sodyum  63 55 7
Sülfür  82 56 25
Çinko  .55 -- .52
Amino Asitler (g)
Alanin  .348 .203 .143
Arginin  .375 .191 .199
Aspartik asit .628 .358 .272
Sistin  .145 .091 .050
Glutamik asit .816 .467 .353
Glisin  .210 .123 .086
Histidin  .148 .079 .072
Izolesin  .341 .199 .141
Leusin  .534 .296 .244
Lisin  .449 .239 .221
Metionin  .195 .121 .069
Fenilanin  .332 .205 .119
Prolin  .249 .137 .116
Serin  .465 .242 .238
Tronin  .300 .160 .148
Tiropan .076 .043 .033
Tirosin  .255 .137 .124
Valin  .381 .224 .155